Personel Maliyeti nedir? Nasıl hesaplanır?
Personel Maliyeti Nedir?
Personel maliyeti, bir işletmede çalışanlara ödenen maaş, sigorta primleri, vergiler ve diğer yan haklar dahil olmak üzere toplam giderlerin bir araya gelmesiyle oluşur. İşletmenin çalışan başına katlandığı bu maliyetler, yalnızca maaş ödemelerini değil, aynı zamanda sosyal güvenlik primlerini, işsizlik sigortasını, gelir vergisi kesintilerini ve çalışanlara sağlanan diğer yan hakları da kapsar.
Personel Maliyetini Hesaplamak Neden Önemlidir?
Bir çalışan işe başlamadan önce, işletmeye olan maliyetinin hesaplanması gerekir. Bu sayede, insan kaynakları yönetimi sağlam verilere dayandırılarak yapılabilir. Eğer bu hesap çalışan işe başlamadan önce yapılıp bilinmezse ya da hesapta bir yanlışlık yapılırsa, işletme ileride daha çok prim ve vergi ödemek zorunda kalabilir.
Bir personelin işletmeye ne kadara mal olacağını bilmek, personel tercihi yaparken de dikkate alınması gereken etmenler arasındadır. Çünkü planlanan bütçeye sadık kalınıp kalınmadığını belirleyen faktörlerin başında da personel maliyeti gelir.
Bir İşçinin Maliyeti Nasıl Hesaplanır?
Personel maliyeti, personel başına bireysel olarak hesaplanabileceği gibi bir ya da daha fazla departman veya şirketin tamamı için ortalama bir değer elde edilecek şekilde de hesaplanabilir.
Ortalama personel maliyeti hesabı nasıl yapılır?
Ortalama personel maliyeti, personele yapılan ücret, ikramiye ve sigorta primi ödemeleri ile diğer tüm ödemelerin tam zamanlı çalışan sayısına bölünmesiyle elde edilir. Ortalama personel maliyetini hesaplamak için aşağıdaki bilgiler bilinmelidir:
Dönem başındaki tam zamanlı çalışan sayısı
Dönem sonundaki tam zamanlı çalışan sayısı
Personel ücretleri / İkramiyeler
Sigorta primleri ve diğer personel giderleri
Bu bilgilerle toplam personel maliyetini ve ortalama tam zamanlı çalışan sayısını belirleyebilir, ardınndan da ortalama personel maliyetini hesaplayabilirsiniz:
Toplam personel maliyeti: Personel ücretleri + ikramiyeler + sigorta primleri ve diğer personel giderleri
Ortalama tam zamanlı çalışan sayısı: Dönem başındaki tam zamanlı çalışan sayısı + dönem sonundaki tam zamanlı çalışan sayısı / 2
Ortalama personel maliyeti: Toplam personel maliyeti / ortalama tam zamanlı personel sayısı
Bireysel Personel Maliyeti Hesabı Nasıl Yapılır?
Bir personelin işverene maliyeti, brüt maaş ve SGK işveren payının toplamıdır. Brüt maaş ise, net maaşa SGK işçi payı ile gelir ve damga vergilerinin eklenmiş halidir. Buna göre şöyle bir formül kullanabiliriz:
İşçinin işverene maliyeti= Brüt maaş(net maaş + SGK işçi payı [SGK primi + işsizlik primi]+ gelir vergisi + damga vergisi) + SGK işveren payı
İşçinin Maaş Ödemesi Nasıl Hesaplanır?
Net maaş ve brüt maaş arasındaki farklılıklar, maaş hesaplamalarında karışıklıklara yol açabiliyor. Bu nedenle, maaş hesaplama işlemleri sırasında dikkat edilmesi gereken bazı noktalar bulunmaktadır.
Brüt maaş, çalışanın aylık gelirinden herhangi bir kesinti yapılmadan önceki tutarıdır. En basit şekilde brüt maaş hesaplaması, şu formülle gerçekleştirilir:
Brüt Maaş = Net Maaş + SGK Primi + İşsizlik Primi + Gelir Vergisi + Damga Vergisi.
Örneğin hesaplama şu şekilde yapılır:
4. 965,45 TL (net maaş) + 840 TL (SGK Primi) + 60 TL (İşsizlik Primi) + 126 TL (Gelir Vergisi) + 7,56 TL (Damga Vergisi) = 6. 000 TL brüt maaş sonucu elde edilir.
Net maaş ise, brüt maaştan yapılan kesintiler sonrasında kalan tutardır. Başka bir deyişle, net maaş işçinin eline geçebilen, kesinti yapılmadan önceki parayı ifade eder. Maaş hesaplamaları hakkında daha detaylı bilgi almak için tıklayın.
Engelli Maaş Hesaplamasında Vergi İndirimi Nedir?
Engelli çalışanlar için vergi indirimi, gelir vergisi matrahından belirli bir tutarın düşülmesiyle sağlanan bir avantajdır. Engelli bireylerin maaşlarının net tutarını artırmayı amaçlar. Vergi indirimi tutarları, engellilik derecesine göre değişir ve her yıl yeniden belirlenir.
Engellilik Dereceleri ve Vergi İndirimi Tutarları (2025 Örneği)
Derece Engelliler: 5.400 TL
Derece Engelliler: 2.860 TL
Derece Engelliler: 1.180 TL
Brüt ve Net Maaş Arasındaki Fark Nedir?
Brüt maaş, çalışanın işverenle anlaşarak belirlediği toplam maaştır ve vergi, sigorta primi, kesintiler gibi zorunlu giderlerden önceki miktarı ifade eder. Net maaş ise bu kesintilerden sonra çalışanın eline geçen, yani aldığı maaştır.
Brüt maaş: Çalışanın işverenle anlaşarak belirlediği maaş, kesintiler henüz yapılmamış hali.
Net maaş: Brüt maaştan vergi ve diğer yasal kesintiler çıkarıldıktan sonra çalışanın aldığı miktar.
Kalem Brüt Maaş Kesinti Net Maaş
İşçi Maaşı 15.000 TL 3.113 TL 11.887 TL
SGK ve İşsizlik Primi Nasıl Hesaplanır?
SGK primi, brüt maaş üzerinden belirli bir oranla hesaplanır.
İşsizlik sigortası primi de benzer şekilde hesaplanır ve işsizlik dönemlerinde güvence sağlar.
Son 4 Aylık Prime Esas Kazançların Aylık Ortalaması Hesaplanan İşsizlik Ödeneği Miktarı Damga Vergisi Oranı Ödenecek İşsizlik Ödeneği Miktarı
Son 4 Ay 2025 Yılına Ait Asgari Ücretle Çalışan 10.402,20 TL %0,00759 10.323,25 TL
Son 4 Ay 30.000 TL ile Çalışan 12.000,00 TL %0,00759 11.908,92 TL
Son 4 Ay 60.000 TL ile Çalışan 24.000,00 TL (*) %0,00759 20.646,49 TL
Hesaplanan işsizlik ödeneği miktarı, aylık asgari ücretin brüt tutarının %80’ini geçememektedir. Bu nedenle, 60.000 TL ile çalışan bir kişi için ödenecek aylık işsizlik ödeneği 20.646,49 TL olarak hesaplanmıştır.
İşsizlik ödeneği hesaplamalarında, son dört aylık prime esas kazançların aylık ortalamasının %40’ı alınır. Ancak bu şekilde hesaplanan işsizlik ödeneği miktarı, aylık asgari ücretin brüt tutarının %80’ini geçemez.
Damga vergisi oranı %0,00759 olup, hesaplanan işsizlik ödeneği miktarından bu oran düşüldüğünde net ödenecek tutar bulunur.
İşçinin Gelir Vergisi Nasıl Hesaplanır?
Gelir vergisi, çalışanın brüt maaşı üzerinden belirlenen vergi dilimlerine göre hesaplanır. 2025 yılı için güncellenen gelir vergisi dilimlerine uygun bir şekilde, maaşlardan yapılan kesintiler belirlenir.
Gelir Dilimi Vergi Oranı
158.000 TL'ye kadar Yüzde 15
330.000 TL'nin 158.000 TL'si için 23.700 TL, fazlası Yüzde 20
1.200.000 TL'nin 330.000 TL'si için 58.100 TL, fazlası Yüzde 27
4.300.000 TL'nin 1.200.000 TL'si için 293.000 TL, fazlası Yüzde 35
4.300.000 TL'den fazlasının 4.300.000 TL'si için 1.378.000 TL, fazlası Yüzde 40
2025 Stajyer/Çırak Ücretleri Nasıl Hesaplanır?
Stajyerlerin ücret hesaplaması, staj yapılan dönem için geçerli olan aylık net asgari ücret baz alınarak yapılmaktadır. Bu ücret, bir stajyere ödenebilecek minimum tutardır. İşletmeler, isterlerse stajyerlerine hesaplanan bu tutarın üzerinde bir ücret ödeyebilirler.
Formül:
Minimum Ödenecek Ücret = Net Asgari Ücret x %30
2025 Asgari Ücret İşveren Maliyeti Hesaplama
İşveren maliyeti, brüt asgari ücrete ek olarak SGK primleri (%15,5), işsizlik sigortası (%2) ve diğer yükümlülüklerden oluşur. Teşvikler maliyeti düşürebilir. Net tutarlar tabloya göre hesaplanmalıdır.
Asgari Ücret 26.005,50 TL
SGK Primi % 15,75 (İşveren Payı) 4.095,87 TL
İşveren İşsizlik Sigorta Fonu 520,11 TL
İşverene Toplam Maliyeti 30.621,48 TL
2025 Asgari Ücret SGK Primi
Asgari ücret üzerinden hesaplanan SGK primi, işveren ve çalışan tarafından ödenen toplam tutarları içerir. 2025 yılı için güncel oranlar esas alınarak hesaplama yapılır.
ASGARİ ÜCRET 26.005,50
SGK PRİMİ % 14 3.640,77
İŞSİZLİK SİG. PRİMİ % 1 260,06
Aylık Gelir Vergisi -
Damga Vergisi -
KESİNTİLER TOPLAMI 3.900,83
NET ASGARİ ÜCRET 22.104,67
1 Aylık Sigorta Primi
Bir çalışan için 1 aylık sigorta primleri, asgari ücret üzerinden belirlenir ve işveren tarafından ödenen katkıları içerir.
Uygulanacak Dönemi SGK Taban Ücreti TL (Aylık kazancın alt sınırı) SGK Tavan Ücreti TL (Aylık kazancın üst sınırı)
01.01.2025 – 31.12.2025 26.005,50 TL 195.041,40 TL
Günlük kazancın alt sınırı 866,85 6.501,38
%5 Puanlık SGK İndirimi Nedir?
5 puanlık prim indiriminin yasal dayanağı, 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu’nun 81. maddesidir. Bu madde, işverenlerin ödemek zorunda oldukları sigorta prim oranını 5 puan azaltmalarına olanak tanırken, bu indirimin Hazine tarafından karşılanması da sağlanmaktadır.
2025 SGK Taban ve Tavan Tutarları
SGK primleri, belirlenen taban ve tavan tutarlarına göre hesaplanır. 2025 yılı için bu tutarlar şu şekildedir:
Dönemi Alt Sınırı Üst Sınırı
01.01.2025 - 31.12.2025 26.005,50 TL 195.041,40 TL
2025’te Asgari Ücrette İşverene Destek Var mı?
2025 yılı Ocak ila Aralık döneminde asgari ücret desteğinin 1.000,00-TL/Aylık olarak sürdürülmesi yönünde öneride bulunulmuştur.
İşverenin SGK primi yükümlülükleri Nelerdir?
İş yerlerinin yasal ve düzenleyici çerçeveler içerisinde faaliyet göstermesini sağlamak amacıyla işverenlerin belirli yükümlülükleri yerine getirmesi gerekmektedir. Bu yükümlülükler, iş yerinin işçi çalıştırmaya başlamasıyla birlikte ortaya çıkar. Yani SGK mevzuatı açısından tüm yükümlülüklerinizi, iş yerinizi açtığınızda değil; çalışan alımına başladığınızda yerine getirmek durumundasınız.
İşveren olarak öncelikli olarak yerine getirmeniz gereken yükümlülükler şunlardır:
İşe Giriş Bildirgesi: İşverenlerin, işe aldıkları her çalışanı işe başlama tarihinden itibaren SGK’ya kaydetmesi gerekmektedir.
SGK İş Yeri Tescil Kaydı: İşveren, işçi çalıştırmadan önce iş yerini SGK’ya bildirmelidir.
Prim Ödemesi: İşverenler hem kendi paylarına düşen hem de çalışanların maaşlarından kesilen sosyal güvenlik primlerini belirtilen süreler içinde ödemekle yükümlüdür.
Asgari Ücretin Enflasyona Etkisi
Asgari ücret artışı, işçilik maliyetlerini yükselterek özellikle emek yoğun sektörlerde maliyetlerin fiyatlara yansımasına neden olabilir ve bu durum enflasyonu tetikleyebilir.
Ancak artan ücretler tüketici talebini de artırarak ekonomik büyümeyi destekleyebilir.
Etki, ücret artışının oranına ve ekonomik koşullara bağlıdır.
Emekli İşçi Maliyeti Nasıl Hesaplanır?
Emekli çalışanın işverene maliyetini doğru bir şekilde hesaplayabilmek için mevcut Sosyal Güvenlik Destek Primi (SGDP) oranını bilmek gerekmektedir. Emekli olduktan sonra sigortalı çalışanların ücretlerinden toplamda %32,25 oranında kesinti gerçekleştirilmektedir. Bu kesintinin %24,75’i işveren payı olarak nitelendirilmektedir ve bu oran işverenin ödemesi gereken tutarı göstermektedir. Kalan %7,5 ise emekli çalışanın maaşından kesilen işçi payıdır.
Bunların yanı sıra, toplam %32,25’lik kesintinin %30’u Sosyal Güvenlik Destek Primi kapsamında yer almaktadır. Kalan %2,25’lik kısım ise iş kazası ve meslek hastalıkları primidir; bu oranın 1 Eylül 2024 tarihinde %2’den %2,25’e yükseltilmesi planlanmıştır.
2025 yılı itibarıyla emekli çalışana ödenecek SGDP primi, aylık alt ve üst kazanç limitlerine göre değişkenlik göstermektedir. Aylık kazancı asgari ücret seviyesinde olan emekli çalışan için işveren, güncel oranlar doğrultusunda 6.436,36 TL SGDP primi ödemekle yükümlüdür.
Açıklama Tutar
Brüt Asgari Ücret 26.005,50 TL
SGDP İşçi Payı (20.002,50 TL x %7,5) 1.950,41 TL
SGDP İşveren Payı (20.002,50 TL x %24,75) 6.436,36 TL
İşveren Maliyeti 32.441,36 TL
Net Maaş 23.762,53 TL
2025 Örnek Personel Maliyeti Hesaplama
2025 ı için minimum personel maliyeti hesaplaması şu şekilde yapılmaktadır:
Brüt Maaş: - 26.005,50 TL
İşveren Payı (%22,75): 26.005,50 TL * 0,2275 = 5.910,74 TL (SGK primi, işsizlik sigortası vb. katkılar)
Toplam İşveren Maliyeti: 26.005,50 TL (Brüt Maaş) + 5.910,74 TL (İşveren Payı) = 31.916,24 TL
Teşvikli İşveren Maliyeti: SGK ve işsizlik sigortası gibi teşvikler ile işveren maliyeti 30.621,48 TL olarak hesaplanmaktadır.
2025 Yılı Ücret Hesaplamasında Yapılan Önemli Değişiklikler Nelerdir?
2025 yılında yapılan ücret hesaplaması güncellemeleri, SGK primlerinin alt ve tavan oranlarını doğrudan etkileyen önemli değişiklikler içeriyor. Bu değişikliklerin neler olduğuna birlikte bakalım:
SGK tavan tutarı arttı: Yüksek maaşlı çalışanların işveren maliyeti yükseldi.
SGK taban tutarı güncellendi: Asgari ücretle çalışanların maliyeti etkilendi.
Prim alt ve üst sınırları yeniden belirlendi: İşverenlerin ödeyeceği primler değişti
2025 SGK’dan İstisna Olacak Oran ve Tutarlar
2025 ında SGK’dan istisna olacak oran ve tutarlar şöyle:
Yemek Ücreti İstisnası: İşveren tarafından çalışanlara nakit veya yemek kartı olarak sağlanan günlük yemek bedelinin belirli bir tutarı SGK priminden istisnadır.
Ulaşım Yardımı: Çalışanlara sağlanan ulaşım desteği için belirli bir günlük tutar SGK primine tabi değildir.
Çocuk ve Aile Yardımları: İşverenlerin sağladığı çocuk ve aile yardımları, belirli sınırlar içinde prim istisnasına tabidir.
Ek Yan Haklar ve İşletme Maliyetine Etkisi
Ek yan hakları, çalışanlara ücretleri dışında sunulan faydalar olarak açıklayabiliriz. Peki, ek yan haklar neleri kapsar? Bazı örnekler:
Yemek
Ulaşım
Özel sağlık sigortası
Çeşitli ikramiyeler
Eğitim desteği
Bu haklar sayesinde çalışanlar kendilerini daha motive hisseder ve memnuniyetleri artar. Fakat ek haklar işveren için ek maliyet yaratarak işletme maliyetlerini arttırabilir.
İşletme Maliyetlerini Azaltmanın Yolları Nelerdir?
İşletme maliyetlerini azaltmak için aşağıdaki yöntemler etkili olabilir:
Operasyonel süreçleri optimize ederek iş gücünden ve zamandan tasarruf sağlayabilirsiniz.
Dijital araçlar ve otomasyon çözümleri ile maliyetleri düşürebilir, iş süreçlerini hızlandırabilirsiniz.
Enerji verimliliğini artırarak elektrik ve diğer enerji giderlerini azaltabilirsiniz.
Tedarikçi sözleşmelerini yeniden gözden geçirerek daha uygun fiyatlarla mal ve hizmet alımı yapabilirsiniz.
Devletin sunduğu SGK prim teşvikleri ve vergi indirimlerini etkin şekilde kullanabilirsiniz.
Uzaktan çalışma gibi modellerle ofis giderlerini azaltabilirsiniz.
Düşük öncelikli harcamaları tespit ederek bütçeyi optimize edebilirsiniz.